ฟันคุด (Impacted tooth)

คือ ฟันกรามซี่สุดท้าย ที่ไม่สามารถขึ้นมาได้ตามปกติ เป็นฟันที่ฝังตัวอยู่ใต้เนื้อเยื่อของเหงือก และบริเวณกระดูกขากรรไกร ฟันคุดจะไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าหากตัวฟันไม่ได้โผล่พ้นขึ้นมาเหนือเหงือก จะต้องใช้การเอกซเรย์จึงจะสามารถเห็นได้ซึ่งจำเป็นต้องมีการถอน หรือผ่าออก โดยทันตแพทย์เฉพาะทางศัลยกรรมช่องปากและแม็กซิลโลเฟเซียล เพราะว่าอยู่ในลักษณะที่ไม่สามารถเกิดขึ้นได้ตามปกติ หรือไม่ได้อยู่ในแนวที่เดียวกับฟัน ส่วนมากฟันคุดจะเกิดขึ้นในช่วงวัยรุ่นตอนปลาย หรือช่วงอายุยี่สิบต้น ๆ หากปล่อยฟันคุดไว้จะมีความเสี่ยงต่อภาวะต่าง ๆ

• เหงือกในบริเวณที่ปกคลุมฟันคุดอักเสบหรือมีการติดเชื้อ
• เกิดฟันผุที่ฟันกรามซี่ข้างเคียง
• สาเหตุของการเกิดโรคปริทันต์ (โรคเหงือก)
• เกิดถุงน้ำบริเวณขากรรไกร – ซีสต์เนื้องอกรอบ ๆ ฟันคุด
• มีอาการปวดเรื้อรังหรือรู้สึกไม่สบาย เนื่องจากแรงดันของฟันคุด
• ฟันยื่น ฟันเก กระดูกรอบรากฟัน หรือรากฟันข้างเคียงถูกทำลาย จากแรงดันตัวของฟันคุดที่พยายามดันขึ้นมา
• ส่งผลต่อการจัดเรียงฟัน ทำให้มีปัญหาเกี่ยวกับการจัดฟันได้ในตำแหน่งที่ไม่ดี หรือมีฟันหน้าซ้อนเก
• เกิดความผิดปกติของเนื้อเยื่อหุ้มฟัน

ฟันเกิน (Supernumerary Tooth)  

โดยปกติทั่วไปมนุษย์จะมีฟันน้ำนมจำนวน 20 ซี่ และฟันแท้ 32 ซี่ หากมีจำนวนมากกว่านั้นจะเรียกว่า ฟันเกิน โดยฟันที่เกินมานั้นสามารถเกิดขึ้นได้ซี่เดียวหรือหลายซี่ ตำแหน่งเดียวหรือหลายตำแหน่งในขากรรไกร ส่วนใหญ่มักจะพบฟันเกินในขากรรไกรบนได้มากกว่าขากรรไกรล่าง

สาเหตุของภาวะฟันเกิน แม้จะยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด แต่มีความเป็นไปได้จากปัจจัยหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็น

• แถบบุผิวต้นกำเนิดฟันแบ่งตัวมากเกินไป
• การแบ่งตัวของหน่อฟันผิดปกติ
• สภาวะแวดล้อมและการถ่ายทอดทางพันธุกรรม

อันตรายจากภาวะฟันเกิน

• ทำให้ฟันซี่อื่นไม่สามารถเคลื่อนที่ไปยังตำแหน่งที่ควรจะเป็น จนไปอยู่ในตำแหน่งที่ผิดแปลกไป เช่น ฟันไปอยู่บนเพดาน ฟันชี้ไปทางโพรงจมูก
• เกิดการอักเสบ เป็นหนอง จนกลายเป็นซีสต์หรือเนื้องอก
• เกิดปัญหาฟันอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น ปากแหว่งเพดานโหว่
• ปวดแผลและมีเลือดออกมาก

ฟันฝัง (Embedded Tooth)

คือฟันที่ไม่สามารถขึ้นมาได้ตามปกติในช่องปาก มักจะฝังตัวอยู่บริเวณกระดูกขากรรไกร อาจส่งผลทำให้รากฟันซี่ข้างเคียงละลายตัวได้ ฟันฝังสามารถพบได้ทั้งฟันหน้า ฟันเขี้ยว และฟันซี่อื่น ๆ ลักษณะคล้ายฟันคุด แต่ฟันทั้งซี่จะฝังตัวอยู่ในขากรรไกร ไม่สามารถงอกขึ้นมาได้ การผ่าตัดจึงมีความซับซ้อนมากกว่า